" Een Mooie Toekomst na een Dipje"?

Reactie op een kroniek van Kees le Pair

Gerard ’t Hooft

Regelmatig geeft Dr. C. (Kees) le Pair zijn visie op actuele discussieonderwerpen. In zijn essay over "een mooie toekomst" toont hij een aardig gevoel voor humor, maar geen overdaad aan accuratesse. De overwegingen van de Heren Parkinson - naar wie een wet is benoemd - en Peters, bekend van het "Peters Principle", komen ruimschoots aan bod, maar Le Pair wil niet meedoen met het verkondigen van verval en rampspoed, dus krijgt zijn verhaal een opgeluchte wending, aan het eind.

Wel gooit hij en passant zijn bagatellisering van het CO2 probleem, ontkenning van de klimaatsproblematiek, zijn angst voor massa-immigratie en afkeuring van de 1,5 meter even op een grote hoop. Zijn opvatting dat het met CO2 zo'n vaart niet zal lopen heeft mij al eerder berbaasd. "De oceanen kunnen gemakkelijk al die extra CO2 die de mensheid uitstoot opnemen", stelde hij enige tijd geleden, in tegenspraak met de standaard wetenschappelijke opvatting. Nu kun je inderdaad van wetenschappers zeggen dat zij te kampen hebben met onzekerheidsmarges, maar over CO2 zijn ze praktisch unaniem, en zeker niet omdat ze elkaar zomaar wat naroepen. Er zijn nauwkeurige onderzoekingen gedaan en metingen verricht. Die lieten zien dat de radio-actieve koolstofisotopen die sinds het begin van het atoomtijdperk in de atmosfeer terecht zijn gekomen (en waarvan de getallen goed bekend zijn) sinds al die tijd slechts een paar honderd meter in de oceanen zijn doorgedrongen. Dan is het niet moeilijk meer om uit te rekenen hoeveel eeuwen het nog zal duren voordat al onze CO2 uit de weg is geruimd. Het klimaat verandert nu al. Dat is geen paniekerige alarmkreet maar een nugtere constatering die nu zo langzamerhand toch wel duidelijk moet zijn.

En daarna spuit Le Pair zijn eigen jobstijdingen over sociale dementie die bezig is aan te breken, en het geld dat ons, de gewone man, wordt afgenomen. De wetten van Parkinson en Peters garanderen dat de verkeerde mensen op de verkeerde plaatsen verkeerde beslissingen nemen, vindt hij.

Wat ik van dat alles vind? Wel, de wetmatigheden geconstateerd door Parkinson en Peters zijn natuurlijk geen nieuwe verschijnselen, maar uiteraard van alle tijden. Als je de geschiedenisboeken raadpleegt zie je dat er altijd ups en downs zijn geweest. Nederland raakte in de 18e eeuw in verval, en als je leest hoeveel ambtelijke wantoestanden er rond die tijd heersten, verbaast het je dat dat verval nog zo lang op zich had laten wachten. Dan komen er echte crises, revoluties, en oorlogen, waarna we weer fris opnieuw kunnen beginnen. De maatschappij van toen kon kennelijk wel een stootje of twee hebben. Zo ook nu. Ja, er zijn zaken waar je kritiek op kunt hebben, maar de huidige samenleving kan die kleine oneffenheden gemakkelijk overleven. Is Corona een crisis? Ja, er gaan een paar miljoen ouderen aan dood, en er wordt terecht schande over gesproken dat we niet beter opletten, maar op een wereldbevolking van meerdere miljarden is dat minder dan een promille, en die wereldbevolking neemt gewoon nog steeds toe.

Laten we even naar de evolutietheorie kijken die de biologen ons aanreiken. Zij ontdekten dat soorten die in opkomst zijn dikwijls in hun leefpatroon tijd en energie over hebben. Die besteden ze dan aan volstrekt onnodige zaken zoals voortplantingsrituelen, het aanmaken van grote geweien, verentooien, felle kleueren, etc. Zodra een soort in de knel komt worden de geweien en veren weer kleiner en de kleuren minder opvallend. De mensheid is een ongewoon succesvolle soort. Niet alleen worden onze voorplantingspatronen uitgebreider en grilliger, maar we sturen ruimteschepen naar de Maan en de planeten, we laten mensen ook meereizen, we doen aan kunst en cultuur, en nog houden we energie over. Het gaat ons veel te goed. Parkinson? Peters? Die kunnen we ons gemakkelijk permitteren.

De enige manier om misstanden als honger, ziekte, oorlogen en andere ellende te voorkomen, als we dat echt willen, zou zijn iets te doen aan onze bevolkingsaanwas. Tja, op dat punt zitten al die vervelende religies ons in de weg, en voorts zou niemand willen dat we krijgen voorgeschreven hoe we ons moeten voortplanten. In China konden ze dat wel, en nu gaat het de Chinezen dan ook veel te goed. Ze werden even bestraft doordat ze hannesten met exotische diersoorten, maar daar komen ze met wat kleerscheuren vanaf.

Een ander interessante wetenschap is de astrofysica. Die laat ons in fraaie beelden zien hoe sterren, planeten, en hele sterrenstelsels de wetten van de natuur beantwoorden. Daar zitten ontploffingen bij die alles wat de mensheid ooit aan kan richten doen verbleken.

Niettemin is ook de mensheid een natuurverschijnsel dat aan natuurwetten gehoorzaamt. Le Pair en ik kunnen wensen wat we willen, maar zolang de mensheid bestaat uit meerderheden die vanuit onderbuik en voortplantingsdriften reageren, zullen we niet veel meer kunnen doen dan dat te constateren, en zo nu en dan druppeltjes op gloeiende platen laten vallen.