Naar nieuwe grenzen

De Eerste Wereldoorlog was in november 1918 afgelopen. Wat vernietiging betreft, was deze oorlog niet te vergelijken met alle voorafgaande oorlogen. Misschien ben je wel eens op vakantie geweest in Frankrijk of België. Daar kun je nog een indruk krijgen van het karakter van die oorlog. Je ziet er bommenkraters, loopgraven en massakerkhoven. Meer dan een indruk zal het niet zijn. Het is moeilijk om je precies voor te stellen wat de soldaten en burgers in die oorlogsjaren meemaakten. Het is ook moeilijk voor te stellen dat zo’n twintig jaar na deze oorlog opnieuw een wereldoorlog uitbrak, die nog verwoestender was. Het doel van dit hoofdstuk is om er achter te komen waarom dat zo kon gebeuren. Om die vraag te kunnen beantwoorden moeten we eerst kijken naar de nasleep van de Eerste Wereldoorlog. De bepalingen van de Vrede van Versailles speelden een belangrijke rol.

In het handboek kun je lezen dat de Amerikaanse president in januari 1918 een speech hield voor het Congres. Hij noemde veertien punten die hij als voorwaarden zag voor een toekomstige wereldvrede. We noemen hier de belangrijkste:

• Open diplomatie. Het publiek heeft recht om te weten wat er tussen landen besproken wordt.
• Vrije scheepvaart, buiten de territoriale wateren, in vredes- en oorlogstijd.
• Vrijhandel.
• Vermindering van bewapening tot wat minimaal voor de binnenlandse veiligheid noodzakelijk is.
• Elzas-Lotharingen moet terug naar Frankrijk. (Dit onrecht heeft de wereldvrede bijna vijftig jaar verstoord.)
• De grenzen van Italië moeten worden herzien volgens de nationale scheidingslijnen.
• De volkeren van Oostenrijk-Hongarije hebben recht op een zelfstandige ontwikkeling.
• Servië moet een toegang tot de zee krijgen.
• De Turkse delen van het Turkse rijk hebben recht op zelfstandigheid en de andere nationaliteiten die onder Turkse heerschappij leven, hebben recht op een veilig bestaan.
• Er moet een Poolse staat komen met toegang tot de zee.
• ‘A general association of nations must be formed under specific covenants for the purpose of affording mutual guarantees of political independence and territorial integrity to great and small states alike’.